Wstęp
W najnowszym badaniu naukowym przeanalizowano wpływ czynników genetycznych na odpowiedź na leczenie escitalopramem u pacjentów z ciężką depresją (MDD). Escitalopram, jako selektywny inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), jest powszechnie stosowany w terapii depresji, jednak jego skuteczność może być zróżnicowana w zależności od genotypu pacjenta. Badanie to dostarcza nowych, istotnych informacji na temat polimorfizmu 5-HTTLPR oraz jego wpływu na skuteczność leczenia escitalopramem, co może przyczynić się do bardziej spersonalizowanego podejścia w terapii depresji.
Metody
Uczestnicy i projekt badania
Badanie objęło 88 pacjentów z MDD, którzy byli wolni od leków przez co najmniej rok przed rozpoczęciem badania. Wszyscy pacjenci spełniali kryteria ICD-10 dla epizodu depresyjnego. Leczenie escitalopramem w dawce 10 mg dziennie trwało 12 tygodni. Ocena kliniczna była przeprowadzana w oparciu o skalę depresji Hamiltona (HAMD-21) na początku badania oraz po 4, 8 i 12 tygodniach.
Genotypowanie
Genotypowanie obejmowało analizę polimorfizmów 5-HTTLPR, HTR2A rs9316233, BDNF rs962369, a także genotypów metabolizmu CYP2C19 i CYP2D6. DNA genomowe zostało wyizolowane z próbek krwi obwodowej, a analiza genotypowa została przeprowadzona przy użyciu technik PCR i analizy topnienia wysokiej rozdzielczości.
Analiza statystyczna
Analizy statystyczne przeprowadzono za pomocą oprogramowania IBM SPSS Statistics. Porównania między grupami (respondenci vs. niereagujący) dokonano za pomocą testu t dla prób niezależnych oraz testu chi-kwadrat dla danych kategorycznych. Odpowiedź na leczenie escitalopramem testowano za pomocą modeli regresji logistycznej, uwzględniając zmienne takie jak wiek, płeć oraz fenotypy metabolizmu CYP2C19 i CYP2D6.
Wyniki
Na koniec 12 tygodnia 65% pacjentów zareagowało na leczenie escitalopramem, podczas gdy 35% nie wykazało odpowiedzi. Analiza genotypowa wykazała, że nosiciele krótkiego allelu (S) 5-HTTLPR mieli znacząco niższą odpowiedź terapeutyczną w porównaniu z nosicielami długiego allelu (L). Zależność ta pozostała istotna statystycznie nawet po uwzględnieniu genotypów metabolizmu CYP2C19 i CYP2D6. Nie stwierdzono istotnych związków dla wariantów HTR2A rs9316233 ani BDNF rs962369 z odpowiedzią na leczenie.
Dyskusja
Głównym odkryciem badania jest to, że nosiciele przynajmniej jednego krótkiego allelu (S) 5-HTTLPR wykazują znacząco niższą odpowiedź terapeutyczną na escitalopram w porównaniu z homozygotami długiego allelu (LL). Wyniki te są zgodne z wcześniejszymi badaniami sugerującymi, że allel S wiąże się z niższą transkrypcją genu transportera serotoniny, co może wpływać na skuteczność leczenia SSRI. W przeciwieństwie do tego, nie zaobserwowano istotnych związków dla wariantów HTR2A i BDNF, co sugeruje, że te polimorfizmy mogą nie mieć znaczącego wpływu na odpowiedź na escitalopram.
Wyniki te podkreślają potencjał genotypowania 5-HTTLPR w kierowaniu terapią escitalopramem u pacjentów z MDD. Chociaż badanie ma ograniczenia związane z niewielką liczbą uczestników, to jednak koncentruje się na jednym SSRI i uwzględnia status metabolizmu CYP2C19 i CYP2D6, co minimalizuje zakłócenia wynikające z różnic farmakokinetycznych i farmakodynamicznych.
Podsumowanie
Nasze badanie potwierdza obserwację niższej odpowiedzi na leczenie escitalopramem u pacjentów z MDD, którzy są nosicielami allelu S wariantu 5-HTTLPR. Wyniki sugerują, że obecność jednego allelu S w genotypie pacjenta może wiązać się z 58% spadkiem odpowiedzi na leczenie. Wykorzystanie tego profilu genetycznego może pomóc w wyborze antydepresantów, które są zarówno skuteczne, jak i dobrze tolerowane, lub w dostosowaniu ich dawki.
Bibliografia
Jarčušková Dominika, Tkáč Ivan, Hlaváčová Nataša, Yaluri Alena Stančáková, Kozárová Miriam, Habalová Viera, Klimčáková Lucia, Židzik Jozef, Javorský Martin and Bednářová Aneta. Serotonin transporter 5-HTTLPR polymorphism and escitalopram treatment response in patients with major depressive disorder. BMC Psychiatry 2024, 24(274), 1789-1858. DOI: https://doi.org/10.1186/s12888-024-06162-8.
