Nowe podejście do leczenia depresji – połączenie SSRI z medycyną chińską

Czy nowe strategie terapeutyczne zmieniają leczenie depresji?

Połączenie escitalopramu z tradycyjnym chińskim lekiem Naoan może znacząco poprawić wyniki leczenia depresji, co potwierdzają obiektywne pomiary hemodynamiki mózgowej – wynika z retrospektywnego badania przeprowadzonego w Chinach. Terapia skojarzona nie tylko skuteczniej łagodziła objawy depresyjne, ale również poprawiała przepływ krwi w kluczowych obszarach mózgu oraz codzienne funkcjonowanie pacjentów.

Depresja to jedno z najczęstszych zaburzeń psychicznych, uwarunkowane złożoną siecią czynników genetycznych, neurochemicznych, hormonalnych oraz kulturowych. Choroba ta stanowi poważne zagrożenie zarówno dla dobrostanu społecznego, jak i zdrowia osób nią dotkniętych, mogąc w skrajnych przypadkach prowadzić do zachowań samobójczych. Badania epidemiologiczne przeprowadzone w Chinach wykazały częstość występowania depresji na poziomie 6,8%, z wyraźną przewagą u kobiet. Niepokojącym zjawiskiem jest również to, że jedynie niewielki odsetek pacjentów otrzymuje odpowiednie leczenie, co podkreśla pilną potrzebę udoskonalenia strategii terapeutycznych.

Escitalopram, selektywny inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), poprawia funkcje poznawcze u pacjentów z depresją, w tym pamięć werbalną, niewerbalną i operacyjną, a także łagodzi negatywny nastrój. Jednak znacząca część pacjentów nie reaguje wystarczająco na monoterapię SSRI lub doświadcza objawów resztkowych, nawet przy zoptymalizowanych dawkach. W odpowiedzi na te wyzwania, coraz większą uwagę poświęca się terapiom skojarzonym, w tym preparatom Tradycyjnej Medycyny Chińskiej (TCM).

Jakie właściwości mają preparaty TCM w leczeniu depresji?

Naoan dropping pills to preparat TCM zawierający kilka składników ziołowych, w tym chuanxiong (Ligusticum wallichii), krokosz barwierski (Carthamus tinctorius), angelikę chińską (Angelica sinensis), żeń-szeń (Panax ginseng) i borneol. Składniki te wykazują działanie poprawiające przepływ krwi w mózgu, chroniące śródbłonek naczyniowy oraz neuroprotekcyjne.

Rosnąca liczba dowodów sugeruje, że nieprawidłowości w przepływie krwi mózgowej i zaburzona samoregulacja tego przepływu mogą przyczyniać się do rozwoju i utrzymywania się objawów depresyjnych. “Zwiększona perfuzja mózgowa w określonych regionach mózgu, takich jak kora przedczołowa, hipokamp i ciało migdałowate, wiąże się ze zmniejszeniem objawów depresyjnych i lepszymi wynikami leczenia” – wskazują autorzy badania.

Czy dobrze zaprojektowano badanie kliniczne?

W retrospektywnym badaniu przeprowadzonym w Trzecim Szpitalu Ludowym w Tianshui w Chinach przeanalizowano dokumentację medyczną 87 pacjentów z depresją leczonych między wrześniem 2021 a wrześniem 2023 roku. Pacjentów podzielono na dwie grupy: grupę A (n=43), która otrzymywała escitalopram w monoterapii, oraz grupę B (n=44), która otrzymywała escitalopram w połączeniu z Naoan dropping pills. Escitalopram podawano początkowo w dawce 10 mg/dzień, zwiększając ją po tygodniu do 20 mg/dzień. Naoan dropping pills podawano doustnie, dwa razy dziennie po 20 tabletek. Okres leczenia w obu grupach wynosił 2 miesiące.

Do badania włączono pacjentów w wieku 35-55 lat, spełniających kryteria diagnostyczne depresji według ICD-10, z wynikiem w skali HAMD (Hamilton Depression Scale) powyżej 7 punktów. Z badania wykluczono osoby, które wcześniej przyjmowały escitalopram lub Naoan dropping pills, pacjentów z poważnymi schorzeniami kardiologicznymi, wątrobowymi czy nerkowymi, a także osoby po niedawnych zabiegach chirurgicznych lub urazach czaszkowo-mózgowych.

Czy ocena hemodynamiki mózgowej daje obiektywny obraz skuteczności terapii?

Czy nieinwazyjna metoda oceny przepływu mózgowego może być kluczem do obiektywizacji efektów leczenia depresji? Badacze wykorzystali przezczaszkową ultrasonografię dopplerowską (TCD) do oceny parametrów hemodynamicznych. W przeciwieństwie do innych technik neuroobrazowania (fMRI, PET czy SPECT), TCD jest przenośna, stosunkowo tania i całkowicie nieinwazyjna, co czyni ją praktycznym wyborem do powtarzalnych pomiarów. Metoda ta bezpośrednio mierzy prędkość przepływu krwi w głównych tętnicach mózgowych (MCA, ACA i PCA) w czasie rzeczywistym.

Badanie charakteryzowało się ściśle określonymi kryteriami oceny skuteczności leczenia. Za skuteczne leczenie uznawano znaczącą poprawę objawów depresyjnych, wyrażoną zmniejszeniem wyniku HAMD o co najmniej 50% w porównaniu do wartości wyjściowej, wraz z poprawą wskaźników hemodynamicznych. Leczenie uznawano za nieskuteczne, jeśli redukcja wyniku HAMD była mniejsza niż 50%, a wskaźniki hemodynamiczne pozostawały bez poprawy lub uległy pogorszeniu.

Wyniki badania wykazały, że skuteczność leczenia w grupie B wynosiła 90,91% (40/44), co było istotnie wyższe niż w grupie A, gdzie skuteczność wyniosła 72,09% (31/43). Różnica między grupami była statystycznie istotna (χ² = 3,953, P = 0,047). Co więcej, po interwencji średnia prędkość przepływu krwi w fazie skurczowej i rozkurczowej w tętnicach MCA, ACA i PCA była znacząco wyższa w grupie B niż w grupie A.

Zdolność pacjentów do wykonywania codziennych czynności, mierzona za pomocą skali ADL (Activities of Daily Living), również uległa poprawie w obu grupach, ale poprawa była bardziej znacząca w grupie B. Miesiąc po rozpoczęciu leczenia średni wynik ADL w grupie B wynosił 71,32 ± 5,71 punktów w porównaniu do 66,59 ± 5,51 w grupie A (P = 0,0002). Po dwóch miesiącach różnica ta stała się jeszcze bardziej wyraźna: 79,48 ± 5,60 w grupie B wobec 73,11 ± 5,56 w grupie A (P < 0,0001).

Szczegółowa analiza parametrów hemodynamicznych wykazała, że przed interwencją średnie prędkości przepływu krwi w fazie skurczowej w głównych tętnicach mózgowych (MCA, ACA i PCA) nie różniły się istotnie między grupami. Jednak po interwencji wartości te były znacząco wyższe w grupie B. Podobnie, przed interwencją nie było istotnych różnic w prędkościach przepływu rozkurczowego między grupami, natomiast po leczeniu pacjenci z grupy B wykazywali znacząco wyższe wartości tego parametru.

“Zastosowanie escitalopramu w połączeniu z Naoan dropping pills znacząco poprawiło objawy depresyjne, codzienne funkcjonowanie i hemodynamikę mózgową w porównaniu z monoterapią escitalopramem” – podsumowują badacze. Wyniki te podkreślają potencjalne korzyści z integracji TCM ze standardową terapią przeciwdepresyjną.

Co kryje się za mechanizmami działania terapii skojarzonej?

Jakie mechanizmy mogą stać za obserwowaną skutecznością terapii skojarzonej? Escitalopram jako lek z grupy SSRI działa poprzez zwiększenie dostępności serotoniny w synapsach, natomiast składniki Naoan dropping pills mają szersze spektrum działania. Chuanxiong znany jest z poprawy krążenia krwi i przepływu qi, krokosz barwierski usuwa zastój krwi, a borneol “otwiera orificia” (według TCM) i ułatwia przenikanie innych ziół do tkanek organizmu.

Badacze zwracają uwagę, że u wielu pacjentów z depresją występują zaburzenia samoregulacji przepływu krwi mózgowej (CBFSR). Te zaburzenia mogą przyczyniać się do wielu objawów neurologicznych obserwowanych w depresji. Niektóre obszary mózgu u pacjentów z depresją, szczególnie te związane z regulacją emocjonalną (np. kora przedczołowa, hipokamp i ciało migdałowate), wykazują tendencję do zmniejszonego przepływu krwi. To zmniejszenie przepływu krwi może być związane z objawami depresyjnymi, takimi jak zaburzenia regulacji emocjonalnej i pogorszenie funkcji poznawczych.

Badanie rzuca również nowe światło na związek między przepływem krwi mózgowej a objawami depresyjnymi. Pacjenci, u których zaobserwowano poprawę parametrów hemodynamicznych, wykazywali również lepsze wyniki w skalach oceniających nasilenie depresji i codzienne funkcjonowanie. Sugeruje to, że zaburzenia przepływu krwi mózgowej mogą być nie tylko konsekwencją depresji, ale również jednym z czynników przyczyniających się do jej rozwoju.

Warto zauważyć, że preparaty TCM, takie jak Naoan dropping pills, są stosowane w Chinach od wieków do leczenia różnych schorzeń. Ich integracja z nowoczesnymi lekami przeciwdepresyjnymi może stanowić przykład skutecznego połączenia tradycyjnej wiedzy medycznej z współczesną nauką. “Nasze wyniki podkreślają potencjał integracji TCM ze standardową terapią przeciwdepresyjną, potencjalnie oferując klinicystom i badaczom szersze spektrum możliwości terapeutycznych w leczeniu depresji” – piszą autorzy badania.

Czy badanie ma ograniczenia metodologiczne?

Badanie to ma jednak pewne ograniczenia. Zawężony zakres wiekowy uczestników (35-55 lat) może ograniczać możliwość uogólnienia wyników na inne grupy wiekowe. Wybór tego przedziału wiekowego był podyktowany faktem, że depresja często manifestuje się w wieku średnim, a także chęcią zminimalizowania czynników zakłócających związanych z młodszymi lub starszymi kohortami. Ograniczenie to pomogło zmniejszyć liczbę chorób współistniejących (np. chorób sercowo-naczyniowych lub neurodegeneracyjnych), które mogłyby wpłynąć na wyniki leczenia i pomiary TCD.

Badanie objęło tylko 87 pacjentów, co ogranicza ogólną stosowalność i moc statystyczną wyników. Większe próby mogłyby zapewnić bardziej solidne analizy danych i bardziej reprezentatywne wyniki. Ponadto, badania koncentrowały się głównie na krótkoterminowych wynikach leczenia i brakuje danych dotyczących długoterminowej obserwacji pacjentów. Długoterminowe obserwacje mogą dostarczyć ważnych informacji dotyczących ciągłości i bezpieczeństwa leczenia.

Brak grupy kontrolnej placebo mógł wpłynąć na ocenę skuteczności badania. Grupa kontrolna placebo może pomóc określić związek między efektem leczenia a oczekiwanym efektem pacjenta. Ponadto, badanie opierało się głównie na wykrywaniu za pomocą ultrasonografii TCD i wynikach skal jako wskaźnikach oceny, a może brakować oceny innych obiektywnych biomarkerów, takich jak poziomy neuroprzekaźników i markery zapalne, które mogą dostarczyć więcej biologicznych dowodów na efekty leczenia.

Jakie wnioski płyną dla praktyki klinicznej?

Jakie wnioski praktyczne płyną z tego badania dla lekarzy? Po pierwsze, warto rozważyć terapię skojarzoną u pacjentów, którzy nie osiągają zadowalającej poprawy po monoterapii SSRI. Po drugie, monitorowanie parametrów hemodynamicznych za pomocą TCD może dostarczyć obiektywnych danych o postępach leczenia, uzupełniając subiektywne skale oceny objawów. Po trzecie, poprawa przepływu krwi mózgowej może być ważnym celem terapeutycznym w leczeniu depresji, niezależnie od stosowanych metod.

Czy wyniki tego badania zmienią praktykę kliniczną? Na to pytanie trudno jednoznacznie odpowiedzieć. Konieczne są dalsze, większe badania z randomizacją i grupą kontrolną placebo, aby potwierdzić obserwowane efekty. Niemniej jednak, wyniki te otwierają nowe możliwości w podejściu do leczenia depresji, szczególnie w kontekście integracji różnych systemów medycznych.

Warto również zauważyć, że badanie to koncentrowało się na określonej populacji (pacjenci w wieku 35-55 lat) i specyficznym preparacie TCM. Nie wiadomo, czy podobne efekty można uzyskać w innych grupach wiekowych lub przy zastosowaniu innych preparatów ziołowych. Te pytania pozostają otwarte i mogą stanowić przedmiot przyszłych badań.

Czy integracja medycyny tradycyjnej i nowoczesnej zmienia podejście do leczenia depresji?

Podsumowując, badanie to dostarcza obiecujących dowodów na skuteczność terapii skojarzonej escitalopramem i Naoan dropping pills w leczeniu depresji. Poprawa parametrów hemodynamicznych, mierzona za pomocą TCD, koreluje z poprawą objawów depresyjnych i codziennego funkcjonowania pacjentów. Wyniki te podkreślają potencjalne korzyści z integracji różnych podejść terapeutycznych w leczeniu depresji i sugerują, że poprawa przepływu krwi mózgowej może być ważnym celem terapeutycznym.

Podsumowanie

Retrospektywne badanie przeprowadzone w Chinach na 87 pacjentach wykazało, że połączenie escitalopramu z tradycyjnym chińskim lekiem Naoan dropping pills znacząco poprawia wyniki leczenia depresji. Skuteczność terapii skojarzonej wyniosła 90,91% w porównaniu do 72,09% w przypadku monoterapii escitalopramem. Badanie wykazało istotną poprawę parametrów hemodynamicznych mózgu mierzonych za pomocą przezczaszkowej ultrasonografii dopplerowskiej oraz lepsze funkcjonowanie pacjentów w codziennym życiu. Składniki Naoan, w tym chuanxiong, krokosz barwierski i żeń-szeń, wykazują działanie poprawiające przepływ krwi w mózgu oraz właściwości neuroprotekcyjne. Pomimo pewnych ograniczeń metodologicznych, takich jak mała grupa badana i brak długoterminowej obserwacji, wyniki sugerują potencjalne korzyści z integracji tradycyjnej medycyny chińskiej ze standardową terapią przeciwdepresyjną.