Skuteczność terapii łączonej w leczeniu depresji u młodzieży

Metodyka badania naukowego

W badaniu przeprowadzono randomizowane badanie kontrolowane, które oceniało skuteczność połączenia escitalopramu z krótkoterminowymi technikami stabilizacji traumy w leczeniu młodzieży z dużą depresją (MDD). Badanie miało charakter prospektywny, równoległy, z dwiema grupami porównawczymi. Pacjenci zostali losowo przydzieleni do grupy badanej (escitalopram + techniki stabilizacji traumy) lub grupy kontrolnej (escitalopram + edukacja zdrowia psychicznego) za pomocą metody tabeli liczb losowych. Protokół badania został zatwierdzony przez komisję etyczną Szpitala Ludowego w Taizhou (numer etyczny: tzey-ky2021020), a wszyscy uczestnicy i ich rodziny/opiekunowie podpisali formularz świadomej zgody.

Kto był badany?

Do badania włączono 80 nastolatków w wieku 12-18 lat hospitalizowanych w oddziale psychosomatycznym z objawami depresji, utraty zainteresowań lub przyjemności. Wszyscy uczestnicy spełniali kryteria diagnostyczne dużej depresji według DSM-5, zdiagnozowanej przez dwóch psychiatrów z tytułem specjalisty lub wyższym, i mieli wynik w skali HAMD-17 >17 punktów. Z początkowej grupy 156 adolescentów, po zastosowaniu kryteriów włączenia i wyłączenia, 80 pacjentów zostało losowo przydzielonych do grupy badanej (39 pacjentów) lub kontrolnej (41 pacjentów). Kryteria wyłączenia obejmowały: poważne choroby fizyczne lub organiczne, wcześniejszą diagnozę zaburzenia afektywnego dwubiegunowego, schizofrenii, zaburzeń osobowości, próby samobójcze w wywiadzie, terapię elektrowstrząsową w ciągu ostatnich 3 miesięcy oraz niezdolność do wypełnienia kwestionariuszy z powodu niepełnosprawności fizycznej. Ostatecznie analizę ukończyło 36 pacjentów w grupie badanej (3 pacjentów wypadło: 1 wyjechał do krewnych w innym miejscu, 2 poszło do innych szpitali) i 37 w grupie kontrolnej (4 pacjentów wypadło: 1 z powodu wypadku drogowego, 1 został wykluczony z powodu zachowań samobójczych, 2 poszło do innych szpitali).

Opis badania

Grupa badana otrzymywała leczenie escitalopramem (początkowa dawka 10 mg/dobę, maksymalnie do 20 mg/dobę, średnio 13,4 ± 3,5 mg/dobę) w połączeniu z krótkoterminowymi technikami stabilizacji traumy. Interwencja psychoterapeutyczna obejmowała 6 sesji: dwie sesje tygodniowo po 60 minut przez pierwsze dwa tygodnie (koncentrujące się na ustanowieniu bezpiecznego/spokojnego miejsca i technikach pojemnika) oraz jedną sesję tygodniowo po 60 minut przez kolejne dwa tygodnie. Techniki stabilizacji traumy obejmowały cztery kluczowe procesy: (1) ustanowienie bezpiecznego/spokojnego miejsca – ćwiczenie pozytywne zaprojektowane do tworzenia pozytywnych wspomnień, które tworzy wewnętrzną przestrzeń mentalną, w której pacjent czuje się całkowicie bezpiecznie; (2) technikę pojemnika – zaprojektowaną, aby pomóc pacjentom opanować traumatyczne/negatywne materiały powodujące duży stres, szczególnie materiały inwazyjne, sensoryczne, takie jak retrospekcje, dźwięki, zapachy oraz negatywne myśli/przekonania, emocje i doznania fizyczne; (3) połączenie czterech elementów (ziemia, powietrze, woda, ogień/światło) z bezpiecznym/spokojnym miejscem – mające na celu zmniejszenie reakcji stresowej pacjentów i złagodzenie reakcji emocjonalnej; oraz (4) technikę przepływu optycznego – ćwiczenia pomagające zmniejszyć lub usunąć dyskomfort fizyczny.

Grupa kontrolna otrzymywała escitalopram (początkowa dawka 10 mg/dobę, maksymalnie do 20 mg/dobę, średnio 14,1 ± 3,7 mg/dobę) w połączeniu z edukacją zdrowia psychicznego raz w tygodniu. Pacjenci z zaburzeniami snu w obu grupach otrzymywali dodatkowo lorazepam (1 mg/wieczór). Nie zaobserwowano istotnych różnic w końcowej dawce escitalopramu między obiema grupami.

Do oceny uczestników wykorzystano następujące narzędzia: Kwestionariusz Samooceny Wydarzeń Życiowych u Młodzieży (ASLEC) – służący do oceny występowania wydarzeń życiowych u młodzieży i stopnia ich wpływu, obejmujący 27 pozycji ocenianych w 5-punktowej skali (0-4 punkty), gdzie wynik ≥ 51 punktów jest uznawany za nieprawidłowy; Zrewidowaną Skalę Wpływu Zdarzeń (IES-R) – oceniającą wpływ wydarzeń życiowych na psychikę młodzieży, składającą się z 22 pozycji ocenianych w 5-punktowej skali (0-4 punkty) i obejmującą trzy wymiary: intruzję, unikanie i nadmierne pobudzenie, gdzie wynik powyżej 35 punktów jest nieprawidłowy; 17-punktową Skalę Depresji Hamiltona (HAMD-17) – do oceny emocji depresyjnych, gdzie wynik powyżej 17 wskazuje na prawdopodobną łagodną lub umiarkowaną depresję; oraz Skalę Lęku Hamiltona (HAMA) – do oceny lęku, gdzie wynik powyżej 14 wskazuje na klinicznie istotne objawy lękowe. Oceny przeprowadzono przed rozpoczęciem leczenia oraz w 2. i 4. tygodniu terapii.

Wyniki

Analiza wewnętrznej spójności narzędzi pomiarowych wykazała akceptowalną rzetelność: dla skali IES-R współczynnik alfa Cronbacha wynosił 0,85-0,89, dla HAMD-17: 0,86-0,91, a dla HAMA: 0,83-0,86. Porównanie wyników między grupami wykazało istotne różnice w odpowiedzi na leczenie.

W porównaniu z wartościami początkowymi, wyniki IES-R w grupie kontrolnej nie zmieniły się istotnie w 2. tygodniu leczenia. Dopiero po 4 tygodniach leczenia wyniki IES-R w grupie kontrolnej znacząco się obniżyły. Natomiast wyniki HAMD-17 i HAMA zarówno w grupie badanej, jak i kontrolnej, wyraźnie zmniejszyły się w 2. i 4. tygodniu leczenia. Wyniki te wskazują, że obie grupy osiągnęły skuteczne efekty terapeutyczne w czasie, przy czym efekt w grupie badanej był szybszy niż w grupie kontrolnej.

W porównaniu z grupą kontrolną, wyniki IES-R w grupie badanej były znacząco niższe już po 2 tygodniach leczenia (P < 0,01). Po 4 tygodniach leczenia wyniki IES-R w grupie badanej były jeszcze bardziej obniżone w porównaniu z grupą kontrolną, a różnica była statystycznie istotna (P < 0,01). W 2. tygodniu wyniki HAMD-17 i HAMA w grupie badanej nie różniły się istotnie od wyników w grupie kontrolnej. Jednak w 4. tygodniu zaobserwowano istotną różnicę w wynikach HAMD-17 i HAMA między grupą badaną a kontrolną (P < 0,01).

Dokładne wyniki przedstawiają się następująco: wyniki IES-R w grupie badanej wynosiły 20,69 ± 3,46 na początku, 15,43 ± 2,74 w 2. tygodniu i 10,68 ± 2,84 w 4. tygodniu, podczas gdy w grupie kontrolnej wynosiły 19,38 ± 4,23 na początku, 18,36 ± 3,37 w 2. tygodniu i 15,59 ± 3,77 w 4. tygodniu. Wyniki HAMD-17 w grupie badanej wynosiły 22,42 ± 3,06 na początku, 18,50 ± 2,55 w 2. tygodniu i 12,36 ± 2,31 w 4. tygodniu, a w grupie kontrolnej 21,92 ± 2,63 na początku, 19,00 ± 2,20 w 2. tygodniu i 14,35 ± 2,19 w 4. tygodniu. Wyniki HAMA w grupie badanej wynosiły 18,83 ± 2,70 na początku, 15,25 ± 2,48 w 2. tygodniu i 10,58 ± 1,92 w 4. tygodniu, a w grupie kontrolnej 19,54 ± 2,74 na początku, 16,11 ± 2,29 w 2. tygodniu i 12,43 ± 1,85 w 4. tygodniu.

	Baseline		2 tydzień		4 tydzień
	Grupa badana (n=36)	Grupa kontrolna (n=37)	Grupa badana (n=36)	Grupa kontrolna (n=37)	Grupa badana (n=36)	Grupa kontrolna (n=37)
IES-R (wynik całkowity)	20,69 ± 3,46	19,38 ± 4,23	15,43 ± 2,74\*\*\*	18,36 ± 3,37	10,68 ± 2,84\*\*\*\*	15,59 ± 3,77
HAMD-17 (wynik całkowity)	22,42 ± 3,06	21,92 ± 2,63	18,50 ± 2,55	19,00 ± 2,20	12,36 ± 2,31\*\*\*	14,35 ± 2,19
HAMA (wynik całkowity)	18,83 ± 2,70	19,54 ± 2,74	15,25 ± 2,48	16,11 ± 2,29	10,58 ± 1,92\*\*\*	12,43 ± 1,85

Uwaga: \*\* porównania międzygrupowe, P < 0,01 w analizie testem t; \*\*\* porównania międzygrupowe, P < 0,001 w analizie testem t; \*\*\*\* porównania międzygrupowe, P < 0,0001 w analizie testem t.

Wnioski

Wyniki badania wskazują, że połączenie escitalopramu z krótkoterminowymi technikami stabilizacji traumy jest skuteczniejsze w leczeniu depresji u młodzieży niż sam escitalopram z edukacją psychologiczną. W grupie badanej zaobserwowano szybszą i bardziej znaczącą redukcję objawów związanych z traumą (mierzonych skalą IES-R) już po 2 tygodniach leczenia, a po 4 tygodniach wykazano również istotnie większą poprawę w zakresie objawów depresyjnych i lękowych (mierzonych skalami HAMD-17 i HAMA).

Badanie to potwierdza, że uwzględnienie traumatycznych doświadczeń w leczeniu młodzieży z MDD poprzez zastosowanie technik stabilizacji traumy może znacząco przyczynić się do poprawy skuteczności terapii. Jest to szczególnie istotne, biorąc pod uwagę wysoką częstość występowania traumatycznych doświadczeń u młodzieży z depresją (w meta-analizie stwierdzono, że częstość występowania nadużyć w dzieciństwie wśród pacjentów z MDD sięga 46%) oraz ich negatywny wpływ na przebieg choroby i skuteczność leczenia.

Wyniki badania sugerują, że objawy afektywne u młodzieży z MDD mogą być złagodzone przy użyciu leków przeciwdepresyjnych w połączeniu z krótkoterminowymi technikami stabilizacji traumy, co stanowi dobrą koncepcję terapeutyczną w leczeniu MDD. Badanie miało jednak pewne ograniczenia, w tym charakter eksploracyjny, stosunkowo małą próbę, brak analizy długoterminowych efektów interwencji psychologicznej oraz fakt, że grupa badana otrzymała częstsze i większą liczbę sesji niż grupa kontrolna, co mogło zwiększyć skuteczność terapii, tworząc potencjalne obciążenie wyników. Potrzebne są dalsze badania z większą liczbą uczestników, aby potwierdzić te obiecujące wyniki.

Podsumowanie

W badaniu wzięło udział 80 nastolatków (12-18 lat) z diagnozą dużej depresji, podzielonych na dwie grupy. Grupa badana (36 osób) otrzymywała escitalopram wraz z technikami stabilizacji traumy, grupa kontrolna (37 osób) – escitalopram z edukacją zdrowia psychicznego. Po 4 tygodniach terapii grupa badana osiągnęła znacząco lepsze wyniki w skalach IES-R (trauma), HAMD-17 (depresja) i HAMA (lęk). Wyniki IES-R w grupie badanej poprawiły się już po 2 tygodniach (15,43 vs 18,36), a po 4 tygodniach różnica była jeszcze większa (10,68 vs 15,59). Podobną tendencję zaobserwowano w pozostałych skalach. Badanie dowodzi, że połączenie farmakoterapii z technikami stabilizacji traumy jest skuteczniejsze niż standardowe leczenie depresji u młodzieży.

Bibliografia

Xu Jiating, Wu Jiajia, Wang Xiaojing, Chen Qianqian, Xu Ruizhi, Xu Yaoyan, Geng Xiuchao and Tang Yiping. Therapeutic effects of short-term trauma stabilization techniques combined with escitalopram in treating adolescent major depressive disorder: a pilot randomised controlled trial. BMC Psychiatry 2025, 25, 445-9. DOI: https://doi.org/10.1186/s12888-025-06624-7.